www.denizlicamsevgisi.tr.gg - Dekorasyon Yöntemi

DEKORASYON TEKNİKLERİ

Dekorasyon, cam üretiminin temel aşaması içinde (kaplama yada tabakalandırma, mozaik cam ve kalıpla yapılmış motifler), cam daha sıcakken yapılan ikinci uygulamalar sırasında (iplik ve küçük damlaların eklenmesi maşa ile kaburga, meme ucu ve çentiklerin yapılması ) ya da soğuduktan sonra (kesme ve boyama) gerçekleştirilir.
1.KAPLAMA YA DA TABAKALANDIRMA
Erken Roma döneminde İskenderi’ye ve İtalya endüstrisinde uygulanmıştır.Zor bir tekniktir.Bir ya da daha fazla tabakanın bir iç paraison (üfleme çubuğunun üzerine toplanan cam kütlesi için kullanılan bir camcı terimidir.) üzerinde tabakalar bir biri içine batmadan ustaca tutturulur.Bitkisel ya da figürlü rölyef dekora sahip cameo camlar bu teknikte yapılır.
Cameo tekniği, mücevher yapımında özellikle de pendant, gamma ve yüzük taşlarının yapımında çeşitli renklerdeki yarı-değerli taşların kullanımı ile ilk uygulama alanını Hellenistik dönemden başlayarak bulmuştur.Cameo tekniği, renkli taşların tabakalar halinde üst üste konması ve daha sonra en alttaki tabaka fon oluşturmak üzere üstekilerin kabartma biçiminde işlenmesi prensibine dayanır.Roma döneminde cam vazoların yapımına uyarlanan ve büyük ustalık ve çok ince çok ince bir işleme gerektiren cameo tekniğinin hiçbir zaman çok yaygın olmadığı belirtilmekte ve erken imparatorluk döneminde İ.Ö. 25 ile İ.Ö.50 yada 60 yılları arasında kısa bir süre içinde uygulama alanı bulduğu ve kısıtlı sayıda eserle temsil edildiği bilinmektedir.Ortalama 75 yıl yada en fazla 100 yıl süre ile üretilen bu son derece seçkin grubun, özellikle İtalyada yapımının gerçekleştirildiği düşünülmektedir.

2.KALIPLANMIŞ MOTİFLER
Roma dönemi öncesi ve Roma dönemi kalıba döküm camları süslemeye sahip değillerdir.Genellikle kalıptan alındıktan sonra kesme ya da bileme yöntemi ile çalışma tamamlanırdı.Kalıpla yapılmış süslemeler pişmiş toprak ve metal objelerle aynı kökenden gelir. Kalıba üfleme camlarda genellikle üfleme camlara uygun olan süslemeler yapılır. Bunlardan ilki kalıbın motife son şeklinin vermesi ikincisi silindir ya da diğer basit tipteki kalıbın üfleme işlemi sırasında alttan kullanılmasıdır.Böylece kalıp motif vazoyla birleşir.Metalden varyasyonlarında ilki motiflenmiş kalıba üfleme, diğeri düz kalıba üflemedir.Bu genellikle kaburga biçimde olan vazonun içteki ve dıştaki duvarında kabarık olarak görülmesine neden olur. Ve optik üfleme olarak adlandırılır.Kalıba üfleme motiflerin tüm çeşitleri cam yapımlarının periyotları boyunca tüm ülkelerde Roma döneminin sonlarına kadar görülür15.

3.CAM İPLİKLERİN VE KÜÇÜK DAMLALARIN EKLENMESİ
Bu metodun en erken uygulamaları XVIII. zamanında iç kalıp teknikli kaplar üzerindeki tarak içi ve noktalar biçimine getirilmesi ile görülür. İpliklerin eklenmesi iç kalıp camların normal dekorasyon metodu olarak Roma dönemine kadar kullanılmıştır.Hatta bu yöntem üfleme cam endüstrisine de uyarlanarak sürdürülmüştür. Aynı yöntem İskenderiye;de ki kalıba döküm endüstrisinde de uygulanmıştır.Bu Roma geç cam üfleme tekniğini kullanan ustaların büyük oranda kullandığı tekniktir.Çok sık cam ipliklerinin Suriye cam endüstrisinde ve M.S. 2. yüzyılda Colognede ki üretimlerde kullandıkları görülür. Bu teknikte düzenli uygulamalar yapmak güçtür16.
Cam ılıkken değişik renklerden cam iplikleri hazırlanır.Maşayla alınan cam iplikler ısıtıldıktan sonra cam kabın üzerine aynı doğrultuda yan yana yerleştirildikten sonra, ısıtılarak kaynaştırılır17.
Küçük damlaların uygulanması da üfleme çubuğu üzerindeyken yapılır.Tekrar ısıtıldıklarında bu ekler camın dış kısmıyla kaynaşırlar18.

4.CAMIN ALETLE İŞLENMESİ (CİMDİKLENME)
Cam eserin henüz sıcak durumdayken, kerpeten ve maşa gibi aletlerle biçimlendirilmesi işlemine çimdiklenme adı verilir.Sıcak durumda cam üzerine herhangibi bir nesneyle bastırılır veya yüzeyine dokunulursa çeşitli desenler elde edilir.Değişik formlu aletlerle içe doğru girintiler, yonca ağızlar emzikler ve kulplar yapılır19.
Cam ustaları bıcırgan ve kerpetenleri ağız kenarı, boyun ve kaideyi biçimlendirmek için kullanırlar.Bunlarla ve diğer aletlerle aynı zamanda dikey kaburgularda yapılır.kerpeten ve çentiklerle kısa kaburgalar oluştururlar.

5.CAM KESME
Cam kesme yöntemi eski çağlarda sıklıkla kullanılmış bir cam dekor yöntemidir.Bu yöntem çarkın cam üretiminde kullanılmaya başlamasından itibaren uygulanmıştır21. Antik ustalar taş vazolar ve objelerdeki benzer uygulamayı izlemişlerdir.Yüzük taşı kesicileri ve taş kesicileri bu işle uğraşanları Diatretarii olarak adlandırırlar. Petrie, El Amarnada XVIII sülaleye ait kesme dekorlu bir camdan bahseder, fakat bildiğimiz en erken kesme dekorlu örnek Ephesosta bulunmuş M.Ö.4. yüzyıla ait petallerle dekore edilmiş bir parçadır.Bu teknikteki figürlü sahneler M.Ö. 1.yüzyılın Cameo camlarından önceye tarihlenmez, figürlü sahneler Roma döneminde yaygınlaşır. Dekorasyon üç yöntemle yapılır :
1)Yüzeysel yada derin kesmeler çarkta, su ve zımpara yardımıyla yapılır.
2)Rölyef kesmeler çark yardımıyla yapılır.
3)Oymalar çakmaktaşı yada diğer aletler yardımıyla yapılır.

6.BOYAMA MİNE
Cam üzerindeki boyamanın en erken örneği Mısırda görülmektedir.Boyama Roma dönemine kadar cam için yaygın bir dekorasyon tekniği değildir.Cam boyama Roma sonrası dönemde doğuda devam eder.Fakat batıda kesme dekorasyonlu olduğu gibi devam etmemiştir.Roma dönemi camlarda mine tekniği ile boyama görülmüştür23.
Eser ortaya çıktıktan soğuduktan sonra, değişik renkli ince cam tozu ile kaplanır.Ve tekrar ısıtılarak mineli kap elde edilmiş olur.